Welke bijdrage levert kernenergie aan de duurzame energie voorziening
‘We hebben kernenergie hard nodig om te voldoen aan de energievraag en aan het klimaatakkoord’, aldus de VVD nog niet zo lang geleden. Er moeten maar liefst tien kerncentrales komen in Nederland. Kort daarop verklaarde VVD-minister Wiebes aan de hand van een onderzoek dat vanuit het ministerie was georganiseerd, dat dit het VVD-standpunt onderschrijft.
De lobby voor kernenergie voert als belangrijkste argumenten aan: bij de productie van elektriciteit uit kerncentrales vindt geen CO2 uitstoot plaats; het beperkt hoge kosten voor energiebesparende maatregelen en duurzame energieopwekking; het zou ook ‘toekomstbestendig’ zijn. Kortom, kernenergie zorgt ervoor dat de CO2 doelstelling wordt gehaald. Ik verbaas me over de pleidooien voor nieuwe kerncentrales en heb om me een actueel beeld kunnen vormen de informatie weer eens bij elkaar gezet.
Klimaatcrisis
De maatschappelijke en economische gevolgen van de mondiale Klimaatcrisis zorgen voor het besef dat we duurzamer moeten gaan leven. Duurzaam wil hier zeggen dat de mens in zijn behoeften voorziet zonder natuurlijke bronnen uit te putten en zijn leefmilieu, zwaar of onherstelbaar te belasten.
Nederland stelde met 192 lidstaten van de Verenigde Naties (VN) de Sustainable Development Goals vast. Daarin beloven de ondertekenaars dat ze een einde willen maken aan extreme armoede, ongelijkheid, onrecht en klimaatverandering.
Niet duurzaam
Het proces waarbij elektriciteit uit kernenergie wordt geproduceerd is heel verslindend. Bij elke stap in het proces worden veel, uiteenlopende, grondstoffen en materialen gebruikt. Het leidt ook tot uitputting van natuurlijke bronnen en brengt leefmilieu onherstelbare schade toe. Het winnen, vervoeren en bewerken van tientallen miljoenen tonnen uraanerts, in meerdere fabrieken, veroorzaakt grote uitstoot van CO2. Beheer en onderhoud van de installaties dragen ook sterk bij aan CO2 emissies. Alleen al door de uitstoot van zoveel CO2 heeft de opwekking van elektriciteit uit kernenergie een serieus, negatief, effect op het oplossen van de klimaatcrisis.
Kernenergie voldoet zo allerminst aan de eisen van het predicaat ‘duurzaam’.
Kernenergie…? Veel CO2 – uitstoot
Door de vele stappen en fasen van de kernenergiecyclus is de exacte CO2 uitstoot van kernenergie moeilijk berekenen. Het IPCC klimaatrapport (VN 2014) noemt een gemiddelde van 12 gram CO2 per kWh. Onderliggende rapporten berekende een uitstoot van 65 gram CO2 per kWh (Lenzen) en 12 tot 110 gram (Warner en Heath). Zij menen dat door onvolledigheid van studies de uitstoot waarschijnlijk hoger is.
Energie-analist Storm van Leeuwen komt door nauwkeurige analyse van meerdere studies voor kernenergie tot een uitstoot van CO2 per kWh van 65 tot 178 gram bij erts met 0,1% uranium. Bij erts met slechts 0,02% uranium is de emissie 300 gram CO2 per kWh.
Afgesproken is dat de CO2 uitstoot in 2050 tot nul moet zijn teruggebracht. Dus dan is 300 gram CO2 per kWh fors, zeker ten opzichte van andere opties zoals uit bijgaande tabel blijkt.
Totale (directe en indirecte) CO2-uitstoot in gram per kilowattuur
Brandstof Uitstoot
| Steenkool | 820 |
| Olie | 740 |
| Aardgas | 490 |
| Uranium ertsgehalte 0,02% | 300 |
| Uranium ertsgehalte 0,1% | 178-65 |
| Steenkool met afvang CO2 | 110 |
| Aardgas met afvang CO2 | 78 |
| Zon | 48 |
| Wind | 10-12 |
Bron: wise nederland
Kortom: kernenergie, duurzaam en zonder CO2 uitstoot? Een illusie!
Goedkope elektriciteit?
Volgens voorstanders van kernenergie leveren kerncentrales ‘goedkope’ elektriciteit. Zo is kernenergie een reëel alternatief voor dure energie uit zon en wind. Dit moet de mensen overtuigen, die vanwege ‘exorbitante kosten’ energiebesparing en duurzame energie afwijzen.
Hoe reëel is die aanname van ‘goedkope kernenergie’ voor de burger eigenlijk?
Bij alle ingrijpende ruimtelijke en maatschappelijke plannen zoeken ambtenaren naar de meest aanvaardbare oplossing. De kosten voor analyses, onderzoeken, wetenschappelijke ondersteuning, rapportages en vergunningenprocedures betaalt de overheid. Bij complexe projecten die veel onzekerheden kennen nemen deze kosten exponentieel toe. Die complexiteit en onzekerheid geldt zeker voor kerncentrales. Zo zorgen plannen voor kerncentrales meteen al voor hogere kosten dan voor grootschalige windparken of zonneweiden, waarvan de relevante onderzoeksvragen bekend zijn.
Onzekerheid, onduidelijkheid en angstgevoelens over uitkomsten van onderzoeken bij ingrijpende projecten tasten de gezondheid en levensgeluk van vele burgers aan. Maatschappelijke, medische en zorgkosten komen direct of indirect voor rekening van de burger.
Garantie van de overheid
Bouwers en exploitanten van kerncentrales kunnen geen aansprakelijkheidsverzekering afsluiten. Overheden garanderen alle kosten en gevolgen van bouw, exploitatie en ontmanteling van centrales. De overheid functioneert als “verzekeringsinstantie”. Gaat er iets mis dan is het steeds “rekening overheid”. Dus uiteindelijk weer de burger.
De kosten voor de sloop van kerncentrales zijn onzeker. Is tijdens de exploitatieperiode onvoldoende gereserveerd dan zijn die extra kosten voor de overheid die deze verhaalt op de burger.
Hetzelfde geldt voor de kosten voor tijdelijke en definitieve opslag van kernafval. Als er onvoldoende voor is gereserveerd komen die kosten direct ten laste van de overheid en dus voor rekening van de burger….
De rentabiliteit van bestaande kerncentrales
De economische denktank Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung lichtte alle 674 kerncentrales door. Het instituut concludeerde dat kernenergie nooit ergens winstgevend was en dat ook niet zal worden. Op een levensduur van 40 jaar werd gemiddeld €5 miljard verlies geleden. De tekorten werden door subsidies afgedekt. Kerncentrales zijn niet bedoeld om op commerciële basis elektriciteit te leveren maar om de productie van kernwapens mogelijk te maken. ‘Om die reden was en blijft kernenergie onrendabel om in de energiebehoefte te voorzien’
Frankrijk brengt kernenergie vóór 2035 terug van 75% naar maximaal 50% en stopt ook al het onderzoek.
De kosten voor ontmanteling en sloop.
In 2016 stelde de Europese Commissie in het Nuclear Illustrative Programme, (PINC) dat €45 tot €50 miljard nodig is om de 129 werkende Europese kerncentrales tot 2030 in bedrijf te houden. Dit is bijzonder want Frankrijk schat tot 2030 nog ongeveer 100 miljard te moeten investeren in haar 58 kerncentrales.
In de EU zijn 89 kerncentrales gesloten en zijn er maar drie helemaal afgebroken, waardoor er weinig ervaring is met de ontmanteling. De Europese Commissie berekent dat het ontmantelen van Europese kerncentrales en de opslag van het radioactief afval tot 2050 ruim € 250 miljard kost.
Voor de sloop en berging is nu circa €130 miljard gereserveerd en is het tekort tot 2050 al €120 miljard. Dat bedrag zal oplopen omdat de meeste landen pas na 2050 gaan investeren in definitieve bergingen.
Daarmee schuiven we het probleem van de definitieve opslag van kernafval door naar de volgende generaties. En we presenteren hen de bijbehorende ongedekte rekening van tientallen tot honderden miljarden euro’s.
Kernenergie, waterslorper ‘
Energiecentrales staan altijd bij rivieren of aan zee omdat ze enorme hoeveelheden koelwater gebruiken. Een gascentrale verbruikt al gauw 2,5 miljoen liter koelwater per minuut, een kerncentrale 3 keer zoveel. Meerdere energiecentrales langs een grote rivier leidt stroomafwaarts tot oplopende watertemperaturen. Het warme koelwater verhoogt de temperatuur van de watermassa, waardoor het zuurstofgehalte afneemt en mineralen oplossen. Dit leidt tot aantasting van het ecosysteem van de watermassa en schadelijke algengroei.
Tijdens recente droge en warme perioden moesten in Europa en Amerika, door gebrek aan koelwater, kerncentrales tijdelijk worden stilgelegd. De maximale temperatuur van koelwater is 25°C en koelwater mag bij lozing, afhankelijk van het land, niet warmer zijn dan 28 tot 35°C.
Bij energie uit zon en wind is geen koelwater nodig is. Zonne-energie levert juist in droge zomers extra veel elektriciteit op. In Duitsland leverden in juli 2018 PV-panelen met 6,7 terawattuur meer energie op dan ooit en ook meer dan kerncentrales en wind samen. Daarmee kon het wegvallen van de energie uit de kerncentrales, die vanwege koelwater tekorten waren gesloten, simpel worden gecompenseerd en opgevangen.
Waterstress
De Universiteit Leiden wees in ‘Klimaatverandering en de kwetsbaarheid van elektriciteitsopwekking elektriciteitsopwekking voor waterstress in de Europese Unie’ op de forse groei van de kwetsbaarheid van regionale energienetwerken in 2030. Regio’s met een problematische watervoorziening lopen niet alleen risico’s door watertekorten, maar ook door energietekorten op de momenten dat kerncentrales niet meer voldoende kunnen worden gekoeld .
Deze regio’s bevinden zich vooral in het Middellandse Zeegebied, rondom de Rijn en zelfs in Bulgarije, Polen, Zweden en Zwitserland was er in 2019 al sprake van een tekort aan koelwater. Kerncentrales zijn een slokop van water en passen door hun enorme verbruik van koelwater niet in de plaatjes van de toekomst waarin warme perioden en droogte overheersen en minder water beschikbaar is.
Kortom: kernenergie is niet duurzaam, niet CO2-vrij, duur en een waterslorper.
De oplossing:
Het enig juiste energiebeleid begint met maatregelen om snel en fors te besparen op grondstoffen én energie. Het winnen, bewerken en transporteren van, vaak beperkt voorradige, grondstoffen zorgen immers ook voor CO2 emissies. Vanwege het wisselend aanbod van energie uit duurzame bronnen vormt opslag van energie de onmisbare schakel voor een succesvolle energietransitie. Via opslagsystemen kan steeds voldoende duurzame energie beschikbaar zijn. Vervolgens worden alleen die vormen van energiewinning ingezet met de laagste CO2 uitstoot, zoals zon en wind. Bij die opslag moet de keuze vallen op díe systemen waarbij het gebruik van grondstoffen tot een minimum beperkt blijft.
Helaas is de korte termijn leidend
Nederlanders baseren hun bezwaren tegen veranderingen vaak op ‘financiële argumenten’. Aannames en beweringen over kosten van energiebesparing en efficiënte installaties bepalen het ‘voor’ of ‘tegen’. De investeringskosten worden vooral beoordeeld op financiële effecten op de “korte termijn”. De revenuen op langere termijn blijven onbesproken en ook de positieve effecten op gezondheid, wooncomfort, energierekening en klimaat blijven buiten beschouwing. Daardoor wordt de daling van maatschappelijke kosten, voor ziekten en zorg, die zich pas op langere termijn voordoet, ook niet in de afwegingen betrokken. De ‘terugverdientijd’ speelt hierbij vaak de doorslaggevende rol. Frappant is dat bij een nieuwe badkamer, keuken, bankstel of auto niemand de vermaarde ‘terugverdientijd’ meeweegt.
Meer onafhankelijkheid door “eigen” collectieve systemen
Door achterhaalde informatie blijft men energiebesparende maatregelen te duur vinden en weet men door gedateerde kennis niet dat de prijs van duurzame energie, zónder subsidie of fiscale voordelen, vaak al lager is dan die van fossiele energie. Maar de kostbare verzwaring van energienetwerken dreigt de komende jaren voor grote financiële verrassingen te gaan zorgen. Hoe aantrekkelijk zal het dan zijn om talloze individuele privé installaties te voorkomen door “als collectief” een gezamenlijk opslagsysteem te realiseren.
Samen met buurtbewoners of ondernemers wordt een ‘’Vereniging van Eigenaren Opslagsysteem” opgericht die ervoor zorgt dat in en voor de eigen woonbuurt, bedrijventerrein of kantoorpark een opslagsysteem, met een minimale milieubelasting, wordt gerealiseerd en beheerd.
Het optimaal opwekken van duurzame energie en de schaalvoordelen van het collectief opslagsysteem garanderen dat men permanent, dag in dag uit, over voldoende duurzame energie kan beschikken. Iedereen wordt dan mede-eigenaar van het systeem, betaalt een vaste bijdrage die is gebaseerd op tijdscyclus, productie en verbruik en is onafhankelijk van de grillen en de prijzen van “netbeheerders”.
Iedereen heeft dan door zijn gedrag de volledige kosten voor zijn energiegebruik volledig in eigen hand!
Sustainable Energy Solutions 
Een reactie op “Kernenergie? Wat brengt het ons???”