Welkom bij Sustainable Energy Solutions, de website van het bedrijf dat ik heb opgericht om mijn visie en ideeën over duurzame en energie en energieopslag te verspreiden. Ik ben al ruim 35 jaar actief in deze sector. Lees hier meer over mij en mijn ervaringen; en hieronder over mijn artikelen, publicaties en nieuws over het bereiken van een gebouwde omgeving die vrij is van fossiele brandstoffen.
De capaciteit van het elektriciteitsnet in Nederland is decennialang bepaald door de transportbehoefte van enkele productielocaties met grote energiecentrales naar vele verspreid liggende afnemers in ons land. De overstap van die grote kolen- en gascentrales naar hernieuwbare energiebronnen betekent een omschakeling naar decentrale opwekking, verspreid over vele locaties in steden en regio’s. Dit gegeven zet vraagtekens bij nut en noodzaak van een centraal uitgelegd en beheerd elektriciteitsnetwerk. Hoe constructief en toekomstbestendig is het voornemen om dit, in principe inmiddels achterhaalde, netwerk de komende decennia voor vele miljarden te verzwaren, aan te passen en uit te breiden?
Volgens Enexis moeten de gezamenlijke netbeheerders vóór 2050 zelfs zo’n 60.000 tot 80.000 kilometer kabel ingraven. Dat is 1,5 tot 2 keer de wereld rond, kost aardig wat koper en andere grondstoffen en al die graafwerkzaamheden vergen ook veel extra energie en menskracht.
Huidige energienet frustreert opwekken duurzame energie.
Door de opbouw en capaciteit van het netwerk hebben netbeheerders momenteel steeds meer problemen om opwekkers van duurzame energie op het elektriciteitsnet aan te sluiten.
De capaciteit van de aanwezige kabels en de bijbehorende infrastructuur, zoals verdeelstations en distributiekasten, is ontoereikend om het extra aanbod duurzaam opgewekte energie te verwerken en te transporteren. Dit ongeschikte elektriciteitsnet dwarsboomt inmiddels duizenden duurzame energieprojecten. En dat terwijl de doelstellingen van de energietransitie juist een snelle omschakeling naar duurzame energiebronnen vereisen!
Risico’s en effecten van centrale energienetwerken.
Wat is de reden dat een lokale of regionale gemeenschap zich, in een veranderende wereld waarin elektrische energie vooral decentraal wordt opgewekt, opnieuw afhankelijk maakt van een centraal beheerd en feitelijk gedateerd netwerk? Een dergelijk centraal aangestuurd en spoedig geheel achterhaald netwerk is nu al erg gevoelig voor sabotage, kabelbreuken, ontregelende cyberaanvallen of overstromingen. En waarom zou je het risico willen lopen dat in de toekomst bij grote verschillen tussen vraag en aanbod, een energieleverancier of netbeheerder bepaalt tegen welke prijs aan wie, waar en hoeveel elektriciteit wordt geleverd? Dat gebeurt, bij onverwachte tekorten en grote verschillen tussen vraag en aanbod, elders in wereld nu al. Dergelijke bemoeienissen van energiebedrijven moeten we zien te voorkomen!
Microgrids als beproefd alternatief en fundamentele oplossing
In Amerika en Australië heeft men door bosbranden, orkanen en overstromingen inmiddels ruime ervaring met de gevolgen van het langdurig uitvallen van de energievoorziening door problemen met grote en centrale elektriciteitsnetwerken. Daar werken gerenommeerde bedrijven als Siemens, Schneider Electric en Bloom Energy aan een fundamentele oplossing voor dit probleem, door zogenoemde ‘microgrids’ te realiseren. Opslagsystemen met enorme vermogens en capaciteiten maken standaard deel uit van deze microgrids. Vooral in Texas en Californië is er veel aandacht voor de aanleg van microgrids. De voordelen zijn daar overtuigend gebleken: ze bieden leveringszekerheid en bovendien leiden ze tot lagere kosten en een hoger rendement op de infrastructuur.
Hernieuwbare energiegemeenschappen
Maar ook België werkt aan de invoering van een systeem van microgrids. Daar werken bedrijven samen in ‘hernieuwbare energiegemeenschappen’, waarbij productie- en opslagcapaciteit worden gedeeld en momenten van energieverbruik goed op elkaar worden afgestemd. Een smart-microgrid-technologie zorgt ervoor dat deze samenwerking digitaal en automatisch wordt aangestuurd. Het zal niet verbazen dat de eerste projecten vooral bedrijven uit de logistieke sector betreffen. Nog afgezien van de hoge gesloten gevels waaraan nu of in de nabije toekomst extra zonnepanelen bevestigd kunnen worden bieden alleen de daken van die distributiecentra al meer dan voldoende ruimte voor het grootschalig opwekken van energie met zonnepanelen. De opgewekte energie die men niet direct en niet zelf gebruikt gaat naar andere deelnemers of verdwijnt in opslagsystemen, voor gebruik op een later tijdstip. Deze energie is in te zetten om prijsschommelingen af te vlakken, transportmiddelen en productieprocessen vérgaand te elektrificeren of zelfs om aan netbeheerders te verkopen als de vraag het aanbod overtreft.
Stationaire opslagsystemen hebben meerdere voordelen
Bij opslagsystemen voor elektriciteit denken velen allereerst aan Li-ion batterijen, die door hun hoge energiedichtheid bekend zijn van gebruik in mobiele systemen als gsm en elektrische auto.
Voor grondgebonden objecten en toepassingen is “mobiliteit” geen criterium waardoor voor gebruik in de gebouwde omgeving andere, meer geschikte, opslagsystemen in beeld komen. Van de stationaire systemen is de energiedichtheid weliswaar lager en dus is ten opzichte van mobiele systemen met gelijke capaciteit het volume wat groter.
Gedwongen door de geringere energiedichtheid is het alleen al uit kostenoverwegingen noodzakelijk om bij de ontwikkeling van stationaire opslagsystemen veel aandacht te besteden aan de beschikbaarheid, de recyclebaarheid en de gevolgen voor het milieu van het winnen en verwerken van de grondstoffen die in de systemen worden gebruikt. Daarom zijn er voor de productie van stationaire opslagsystemen, als bijvoorbeeld de Flow battery en de LiquidMetal battery, veel minder en minder kritische grondstoffen nodig. Bovendien is de opslagduur weer (veel) langer, de ontladingssnelheid hoger, het aantal laad en ontlaad cycli veel groter, de levensduur veel langer en de brandbaarheid afwezig en het gebruik veiliger.
Maar ook voor stationaire opslagsystemen geldt dat zij zijn gebaat bij een capaciteit die goed is afgestemd op het verwachte gebruik, de intensiteit en het aantal ladingen en ontladingen.
Het is efficiënt wanneer meerdere bedrijven met verschillende capaciteiten voor productie van energie en uiteenlopende verbruiksprofielen gezamenlijk gebruik maken van een collectief opslagsysteem. Dit biedt bovendien als extra voordeel de mogelijkheid om, bij een volledig geladen batterij, het extra energie-aanbod efficiënt om te zetten in waterstof en op te slaan voor gebruik op een later moment. Inmiddels is zelfs al het in Nederland ontwikkelde Battolyser® systeem op de markt waarin batterij en elektrolyser in een installatie zijn gecombineerd.
Waterstof als ultieme lange termijn opslag
Voor de langere termijn is het belangrijk dat dankzij diverse innovatieve ontwikkelingen enorme verbeteringen worden bereikt bij het energetisch efficiënt produceren en opslaan van waterstof. Het is nu al relatief eenvoudig om waterstof, onder atmosferische druk, langdurig op te slaan in met vezel versterkte kunststof containers die zijn gevuld met metaalhydriden, ‘powerpaste’ of de vloeibare waterstofdrager hydrozine. Met deze waterstof krijgen de deelnemende partijen de mogelijkheid de door henzelf geproduceerde en opgeslagen energie in hun productieprocessen en systemen toe te toepassen op door hen gewenste tijdstippen voor het leveren van elektriciteit dan wel warmte. Bovendien zijn deze containers met waterstof makkelijk en veilig op te slaan en zijn ze veilig te vervoeren, zodat de energie desgewenst ook elders kan worden ingezet. Deze optie is met name interessant voor partijen op bedrijventerreinen en in het buitengebied waar de vraag beperkt is maar de productie groot is zodra zij de grote daken van agrarische bedrijfsgebouwen en productie- en distributiecentra vol leggen met zonnepanelen. Dat geldt ook voor de eigenaren van zonneparken, die nu soms jarenlang op een aansluiting op het energienet moeten wachten.
De keuze voor een batterij in combinatie met waterstofproductie maakt onmiddellijk een einde aan de afhankelijkheid van de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk en van de netbeheerder.
‘Terug leveren’ op termijn economisch absoluut oninteressant
Het ‘salderen’ of ‘terug leveren’ van opgewekte zonne-energie aan het elektriciteitsnet zal -zeker op termijn- financieel heel weinig of niets opleveren. Wanneer de productie van energie via PV-panelen veel verder groeit ontstaat in kortere of langere perioden met veel zon een kortstondig maar gigantisch “overschot” aan zonne-energie die men aan het net wil terug leveren. Ook bedrijven zullen in die situatie het grootste deel van de eigen energievraag met hun eigen zonnepanelen dekken.
Daardoor zal de elektriciteitsvraag minimaal zijn en zullen de huidige energiebedrijven bij een dergelijk groot aanbod er geen of slechts een verwaarloosbaar lage vergoeding voor willen betalen. Ook een ‘negatieve opbrengst’ is dan niet uitgesloten. Omgekeerd zullen energiebedrijven de hoofdprijs in rekening brengen op het moment dat er sprake is van een grote vraag en het aanbod van energie laag is. Vraag en aanbod bepalen de prijs, een principe dat nu al goed tot uiting komt in het tarief voor ‘piekbelasting’. En dankzij de ‘slimme meter’ is van iedere aangesloten gebruiker het verbruik in de dure uren bij de energiebedrijven tot op de seconde bekend.
Collectiviteit van een Vereniging van Eigenaren biedt voordelen
Met deze ontwikkelingen in de energiemarkt en de beschikbaarheid van steeds meer geschikte opslagsystemen ligt het voor de hand dat ondernemers, net als elders en zeker op termijn, kiezen voor individuele en kleinere opslagsystemen, met alle risico’s en exploitatielasten van dien. Het maakt hen onafhankelijk van ‘het net’ en dus ongevoelig voor prijsschommelingen. Zij kunnen hun eigen zonne-energie optimaal op de door hen gewenste momenten gebruiken.
De ondernemers in zogenoemde “lokale energiegemeenschappen” maken samen gebruik van één collectief opslagsysteem met een optimale capaciteit en automatische sturing. Dit levert zowel bedrijfseconomische als grote ecologische, maatschappelijke en macro-economische voordelen op. De onderlinge uitwisseling voorkomt opslagsystemen met suboptimale capaciteit en het gebruik van veel extra energie en materiaal voor talloze kleine systemen.
De deelnemers in een Nederlandse ‘Lokale Energie Gemeenschap’ kunnen zich organiseren in een ‘Vereniging van Eigenaren’ en de levering, installatie, beheer en onderhoud in opdracht geven aan daartoe gespecialiseerde partijen. Dankzij hun deelname aan een lokale energiegemeenschap genieten ze bedrijfseconomische voordelen omdat zij investerings-, beheers- en onderhoudskosten als service kunnen inkopen.
Het realiseren van een microgrid met energieopslag is overigens een uitgelezen activiteit voor parkmanagementorganisaties van bedrijventerreinen. Opdrachtgevers en klanten stellen tegenwoordig eisen aan de ‘duurzaamheid’ van hun partners en leveranciers. Zelfs de kleinere ondernemers op een bedrijventerrein kunnen als ‘energiegemeenschap deelnemer’ aan deze eisen tegenmoet komen en bij opdrachtgever en klant een actieve bijdrage presenteren en zo een positief imago bewerkstelligen.
Kosten verzwaren energienet niet afwentelen op huishoudens
De ontwikkelingen rondom de implementatie van microgrids en stationaire opslagsystemen maken de inzet van enorme budgetten om het elektriciteitsnet overal te verzwaren en uit te breiden tot een zeer risicovolle operatie. Daar komt bij dat de kosten van het netbeheer op alle gebruikers worden verhaald waarbij vooral huishoudens en klein zakelijke consumenten het grootste deel van de rekening krijgen gepresenteerd. Voorkomen moet worden dat de kosten van dergelijke investeringen op termijn geheel worden afgewenteld op de huishoudens omdat bedrijven op grote schaal overschakelen op zelfvoorziening.
Helaas is het gebruik van energie in sommige bedrijven en bedrijfstakken zonder fundamentele aanpassing van bijvoorbeeld het productieproces niet snel of substantieel te verlagen. Voor die bedrijven moet gaan gelden, dat alle kosten voor opwekken, aanvoer en eventueel ook opslag van duurzame energie vanaf bijvoorbeeld de Noordzee volledig en alleen aan hen direct worden doorberekend. Dat zou al direct in kunnen gaan voor de verschillende datacenters die zich hier hebben gevestigd. De kosten voor het verzwaren en uitbreiden van het energienetwerk komen dan rechtstreeks op hun economische bordje terecht. Gegarandeerd dat dat invloed heeft op de bedrijfseconomische en interne afwegingen. Huishoudens en relatieve kleinverbruikers blijven dan op termijn gevrijwaard van een extra verhoging van de kosten voor het netbeheer.
Prijsprikkel om besparen en duurzaam opwekken van energie te stimuleren
Het is noodzakelijk dat ook het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties het gebruik van energie structureel en fundamenteel verlagen. De overheid kan dat met strikte regelgeving en stevige prijsprikkels sturen en stimuleren. Een fikse maar eerlijke verhoging van de Regulerende Energie Belasting en Opslag Duurzame Energie voor verbruikers van meer dan 100.000 kWh, zorgen er vanzelfsprekend voor dat bedrijven gaan investeren in het besparen, het opwekken en het opslaan van energie. Op bedrijventerreinen zijn microgrids relatief eenvoudig te realiseren waarop dan daarin gespecialiseerde marktpartijen ‘opslagsystemen op maat’ kunnen aansluiten.
Buurtbatterij
Natuurlijk spreken de effecten van energieopslag voor veel verbruikers als bedrijven, grotere organisaties en instellingen het meest tot de verbeelding. Maar ook voor huishoudens geldt dat zij met een microgrid en een collectief opslagsysteem voor buurt of wijk zowel veel ecologische als financiële voordelen kunnen bereiken. Met een afbouw van de salderingsregeling in het verschiet, een enorme afhankelijkheid van het elektriciteitsnet en te verwachten elektriciteitsprijs per uur gebaseerd op vraag en aanbod doen de voordelen van een grotere onafhankelijkheid
van het elektriciteitsnet toenemen.
Veel eigenaren van PV-installaties hebben het geïnstalleerde vermogen afgestemd op het verbruik. Met een vergoeding voor een terug geleverde kWh van maximaal 4 à 5 cent zou een investering in extra panelen niet renderen. Helaas werd het gewenste vermogen niet gebaseerd op de lagere productie en het hogere verbruik in voor- of naseizoen, laat staan de winterperiode.
Toch zou het schelen als iedereen zijn geschikte dakoppervlak volledig zou benutten om er PV-panelen op aan te brengen. Het ongebruikte overschot zou via het microgrid in de buurt of wijk tijdelijk in de buurtbatterij verdwijnen om later weer te worden gebruikt. Afhankelijk van de woning oriëntatie en dakoppervlakken wordt de capaciteit van de buurtbatterij bepaald en wordt er een productie-unit voor waterstof aan gekoppeld. De buurtbewoners zijn via hun Vereniging van Eigenaren betrokken bij de selectie, de installatie en het beheer van het volledige systeem. Zij geven de werkzaamheden in opdracht aan de marktpartij die de meeste en beste garanties geeft voor een duurzaam, effectief en financieel aantrekkelijk systeem.
Het spreekt voor zich dat ook maatschappelijke gebouwen in de betreffende buurt deel kunnen nemen. Juist scholen, mits goed is geïsoleerd, verstevigen de basis onder het systeem omdat zij in de zomermaanden, met veel zonne-energie, zijn gesloten en in de avonduren nagenoeg geen stroom gebruiken. In de koude perioden draait de verwarming van de school op waterstofketels.
Duidelijk is dat er meerdere mogelijkheden zijn de capaciteitstekorten op het energienet op korte en langere termijn fundamenteel op te lossen zonder een eenzijdige focus op netverzwaring.
In de (voor-) financiering van microgrids en energieopslagsystemen kunnen de Nederlandse pensioenfondsen een belangrijk deel van hun 1500 miljard euro aan beheerd vermogen op een financieel en maatschappelijk rendabele wijze voor de toekomst verantwoord inzetten. Met enkele simpele afspraken met de rijksoverheid moet de financiering snel op een voor iedereen aantrekkelijke wijze zijn te regelen!!!
De laatste tijd loopt de prijs voor energie razendsnel tot grote hoogte op. Menig gezin zit hierdoor al in grote financiële problemen of komt in nog grotere problemen terecht. Er zijn al reeksen van goedbedoelde ‘oplossingen’ langsgekomen. Algemene eendimensionale maatregelen als een subsidie op gas en elektriciteit of het afschaffen of verlagen van de BTW op energie lijken aardig maar zijn, bezien vanuit de armoedeproblematiek, niet selectief genoeg.
Fundamentele beperking van de vraag blijft uit
Essentieel in de huidige situatie is zowel voor de korte als langere termijn een fundamentele, structurele en permanente daling van de vraag naar energie. Nederland kan onmogelijk blijven voldoen aan de “u vraagt, wij draaien” benadering. Er zijn grenzen aan de mogelijkheden.
De verantwoordelijkheid voor en de uitvoering van maatregelen om het klimaat te beschermen, de energievraag terug te dringen en minder grondstoffen te gebruiken, heeft de regering helaas jarenlang voor zich uitgeschoven en feitelijk neergelegd bij “de markt”.
Het bedrijfsleven heeft zijn eigen zorgen en belangen
Alsof “de markt” – in wezen het bedrijfsleven – zich op voorhand rekening houdt met en zich iets gelegen laat liggen aan de sociaal maatschappelijke problemen en effecten van zijn handelen. Steeds was het de overheid die met wetgeving de vervuiling van lucht en water door ‘de markt’ een halt moest toeroepen. Ook tegen de vervuiling van de bodem en grondwater door de stort van reststoffen en afvallen moest de rijksoverheid tegen het bedrijfsleven in het geweer komen.
Het is voorspelbaar: het bedrijfsleven heeft als belangrijkste doel, zijn voortbestaan op langere termijn veilig te stellen. Daardoor wordt het maken van winst, liefst zo veel mogelijk, vooral om de aandeelhouders tevreden te houden, het belangrijkste in het bedrijfsbeleid. De consequenties van dat beleid men de daarop gebaseerde bedrijfsvoering voor mens, natuur, leefomgeving en klimaat zijn daaraan ondergeschikt. Voor het herstel van de vaak desastreuze gevolgen laat dat bedrijfsleven met volle overtuiging en graag de overheid, dus uiteindelijk de burger opdraaien.
Niet de vervuiler maar de kleinverbruiker betaalt de rekening
Erger nog; de overheid heeft met haar beleid het ‘de markt’ in al die jaren erg makkelijk gemaakt om verspillend en weinig zorgvuldig om te gaan met grondstoffen en energie.
Zo heft de overheid een Regulerende Energie Belasting en een Opslag Duurzame Energie over de gebruikte elektriciteit en die is voor bedrijven, de grootverbruikers, tot 98% lager dan voor huishoudens en kleinverbruikers (€ 0,00129 per kWh voor bedrijven tegen € 0,08142 per kWh voor huishoudens). Voor gas is het iets minder dramatisch. Daarvoor betalen grootverbruikers slechts tot 91,8 % minder aan heffingen/BTW per m3 aardgas dan huishoudens/kleinverbruikers. (€ 0,04426 per m3 voor bedrijven tegen € 0,54416 per m3 voor huishoudens).
Prijs als stimulans om vraag te reduceren ontbreekt.
De energieheffingen zijn voor grootverbruikers in het totale kostenpakket verwaarloosbaar. Energie is nu geen kostenpost van doorslaggevende betekenis en zolang winstmaximalisatie leidend is, is natuurlijk direct duidelijk waarom bedrijven/ondernemers niet op grote schaal investeren in isoleren, zuiniger machines en het opwekken van duurzame energie op de daken van hun bedrijfspanden. Er is voor hen nauwelijks voordeel te behalen omdat het rendement van de investering, lees de besparing op energiekosten, in hun benadering veel te laag is.
Tel daarbij op de opvatting dat de terugverdientijd van een investering maximaal enkele jaren mag zijn en je weet dat je, als het om klimaatmaat beschermende maatregelen gaat, zonder forse prijsprikkel of strikte en verplichtende regelgeving, van het bedrijfsleven als geheel weinig tot niets hoeft te verwachten.
Daar komt nog bij dat veel producten en diensten, ’aantrekkelijk geprijsd’, dankzij de lage heffingen op energie, door het bedrijfsleven worden geëxporteerd. Omdat de inkomsten uit de REB, ODE heffingen voor bedrijven onevenredig laag zijn ten opzichte van de bedragen die de burger in rekening worden gebracht is het de Nederlandse burger die dus in feite de buitenlandse consument ‘subsidieert’.
Verkeerd signaal aan grootverbruikers
Erger nog: door de huidige regelgeving maak je het voor zeer energie-intensieve bedrijven en activiteiten zoals bijvoorbeeld datacenters wel heel erg aantrekkelijk om zich hier te vestigen. Nederland spant zich weliswaar in om het op grote schaal opwekken van duurzame energie met subsidies en regelingen aantrekkelijk te maken. Veel grote buitenlandse bedrijven spinnen daar trouwens ook grote klossen garen bij. En juist dankzij die inspanningen van de overheid kunnen nieuwe grootverbruikers, die rechtstreeks zakendoen met die energieproducenten, claimen dat hun nieuwe vestiging grotendeels draait op “groene energie”.
Deze gang van zaken heeft tegelijkertijd tot gevolg dat de overheid hierdoor de Nederlandse burgers opzadelt met de financieel-economische, sociaal-maatschappelijke en landschappelijke offers en kosten. Huishoudens en de kleine bedrijfsmatige gebruikers vissen achter het net, als het gaat om de koop van duurzaam opgewekte energie.
‘De vervuiler betaalt’ gaat nog steeds niet op
Als je steeds meer energieverslindende grootverbruikers aantrekt door energieheffingen voor grootverbruikers onevenredig en dus belachelijk laag te houden, ga je de doelstellingen die je als land in internationaal verband hebt afgesproken natuurlijk nooit halen.
De oliecrisis liet eerder al de risico’s en de economische effecten zien wanneer je als land voor je energievoorziening veel te afhankelijk bent van monopolistische energiekartels. De leveringen werden beperkt en de prijzen rezen de pan uit. Afhankelijkheid van buitenlandse mogendheden is nog erger zo toont de huidige situatie met Rusland aan. Die zullen niet aarzelen om ook in de toekomst de levering van energie als druk- en chantagemiddel in te zetten om hun doelen te bereiken. Zo gaan buitenlandse mogendheden direct of indirect, aangemoedigd door de angst van de regering voor de prijseffecten bij een boycot van energieleveringen, ons eigen beleid en binnenlandse beslissingen beïnvloeden. Dat risico bestaat niet alleen voor de bekende leveranciers van olie en aardgas maar straks ook voor sommige landen waar men in zonovergoten gebieden op grote schaal waterstof wil gaan produceren.
Het beleid is er zogenaamd op gericht om altijd over goedkope energie te kunnen beschikken. Dan is het wel opvallend dat van de €0,80 tot €2,79 die je voor een m3 aardgas betaalt, €0,54 bestaat uit heffingen belasting. Dat is omgerekend 67,5 % tot nog altijd 19,3 % van de prijs!
Een ding is zeker; de goedkoopste energie is de energie die je niet gebruikt en dus niet hoeft te kopen of te produceren. Dat benadrukt opnieuw het belang van vergaande en goede isolatie.
Drastisch beperken van de vraag naar energie via meer staffels in ODE en REB
Om minder afhankelijk te worden van externe energieleveranciers moet de vraag naar energie heel snel drastisch worden beperkt. Omdat iedereen daar zijn steentje aan moet bijdragen moeten alle beschikbare instrumenten op het gebied van regelgeving en financiële prikkels worden ingezet. Uitgangspunt daarbij moet zijn dat iedereen, huishoudens, ondernemers, organisaties en grootverbruikers, direct het (financiële) voordeel voelt wanneer minder energie wordt verbruikt. Dat is redelijk eenvoudig te realiseren door het aantal staffels, waarop de prijs voor de REB- en ODE-heffing is gebaseerd direct fors uit te breiden. En natuurlijk moet ook de hoogte van de heffingen voor partijen die veel meer gas en elektriciteit dan het gemiddelde huishouden gebruiken, meteen flink naar boven worden bijgesteld. Want ook zij kunnen bij beslissingen over voorkomen van energiegebruik intern wel een financiële stimulans gebruiken.
Uit wat rekenwerk (** zie bijlage) blijkt dat het al interessant is om de staffel voor huishoudens bijvoorbeeld per 300 m3 met bijvoorbeeld €0,03 en van 5.000 tot 10.000 m3 per 500 m3 gas te laten oplopen. Ook bij kleinere besparingen door maatregelen en/of gedrag kan men dan makkelijker in een staffel met een lagere prijs terecht komen.
Direct financieel voordeel bij lager energieverbruik
Zonder de burger, en zeker die met een kleinere beurs of minimale financiële bewegingsruimte, verder op kosten te jagen is het mogelijk energiearmoede tegen te gaan en de Nederlanders via financiële prikkels te stimuleren zijn energieverbruik structureel te verlagen en direct de energiebelasting voor kleinverbruikers te verlagen.
Het is een stimulans voor de meeste gebruikers wanneer het besparen van energie extra direct financieel voordeel oplevert en ook meteen zichtbaar is welk bedrag aan heffingen vervalt. Het is voor iedereen aantrekkelijk als men al met eenvoudige besparende maatregelen of simpele aanpassingen in gedrag direct in een staffel met een lager tarief terecht kan komen.
De huidige heffingen op gas bedragen bij een verbruik tot 170.000 m3 steeds €0,54 per m3.
Dat zet bij de Nederlander niet direct aan tot besparingen.
Het gemiddeld gasverbruik per woning bedraagt 1200 m3 per jaar. Nu loopt het gasverbruik per soort woning, grootte en bouwperiode sterk uiteen. Dat verbruik varieert van gemiddeld 800 tot 3000 m3 met binnen iedere categorie natuurlijk grote uitschieters naar boven en naar beneden. Dat wordt veroorzaakt door het aantal bewoners, de kamertemperatuur overdag en s nachts, het aantal verwarmde kamers, het gedrag en meer van dat soort factoren.
Feit is dat het gemiddelde gebruik van aardgas per woning nu al jaren langzaam maar zeker daalt. Dat is vooral een gevolg van de betere isolatie van nieuwbouwwoningen die daarmee het gemiddelde verbruik van alle woningen naar beneden brengt. Ook energiebesparende isolatiemaatregelen in de bestaande bouw verlagen het gemiddelde energiegebruik per woning.
Voor de oudere woningen waaraan geen optimale isolerende maatregelen zijn getroffen geldt natuurlijk dat het verbruik niet automatisch daalt maar hoog blijft door de koppeling aan de lage isolatie-eisen die golden bij de bouw.
Tegengaan energie armoede
Je bent een pechvogel als je een slecht geïsoleerde woning huurt waaraan de corporatie of eigenaar/belegger voorlopig geen echt effectieve energiebesparende maatregelen wil treffen.
Alleen een opgelegde systematische en planmatige aanpak om complexen huurwoningen (sociaal én vrije sector) de komende tien jaar verplicht nagenoeg tot passiefhuisniveau te isoleren lijkt daar verandering in te kunnen brengen.
Als extra stimulans voor zowel eigenaren, huurders als bouwbedrijven kan de BTW op arbeid én materialen bij renovatie- en isolatiewerkzaamheden met minimaal de helft worden verlaagd.
Om huurverhogingen na renoveren/isoleren te minimaliseren of te voorkomen kan de “afschrijvingstermijn” van deze investeringen worden gekoppeld aan de nieuwe levensduur die na de renovatie/isolatiewerkzaamheden voor de woningen geldt.
De financiering van deze rendabele investeringen kan de overheid makkelijk organiseren door specifieke regelgeving zodat het een mooie en maatschappelijk wenselijke, bestemming wordt voor de vele miljarden die de Nederlandse pensioenfondsen beheren.
Bij het beoordelen van de kosten voor de staatskas dienen de vele sociaal maatschappelijke effecten nu eindelijk eens objectief meegewogen te worden en dan zal blijken dat die kosten ruimschoots worden goedgemaakt door de besparingen op kosten voor allerlei andere beleidsterreinen, als zorg, klimaat, energievoorziening,
Betrek de kosten van de voordelen van wonen in een gezond huis op de zorgkosten, het beperken van de kosten voor kosten opwekken, opslaan en distribueren van energie voor import en handelsbalans, het effect van het snel behalen van klimaatdoelstellingen, het creëren van extra tijd voor adaptatie aan klimaatveranderingen, de opbrengst van gegarandeerde werkgelegenheid, handhaven koopkracht en zo nog vele andere aspecten.
Bovendien kunnen ook de jaren durende en miljarden verslindende werkzaamheden om energienetten te verzwaren achterwege blijven. Daarmee blijft de burgers ook deze volgende forse verhoging van hun energienota bespaard.
Kortom
Zorg ervoor dat de vervuiler c.q. de gebruiker betaalt en dat er direct een extra significant financieel voordeel ontstaat als men zijn energiegebruik terugdringt.
Iedereen zal proberen door gedrag of kleine maatregelen hier voordeel uit te halen en zij die makkelijk kunnen investeren in energiebesparende maatregelen en het opwekken en opslaan van duurzame energie zullen dat zeker en ook snel doen!
Creëer een set maatregelen die een vanzelfsprekende snelle en optimale isolatie van de bestaande woningvoorraad, zonder problemen van welke aard dan ook, garandeert.
(**) Tabel ter toelichting
De staffel voor huishoudens loopt in dit rekenvoorbeeld van 0 tot 5.000 per 300 m3, en van 5.000 tot 10.000 m3 per 500 m3 met bijvoorbeeld €0,03 op. De tabel is bedoeld om het principe achter de benadering te verduidelijken. De getallen geven een indicatie en geen ‘harde’ bedragen.
De tabel toont dat pas vanaf een gebruik van 6.000 m3 de kosten van de heffingen direct toenemen ten opzichte van de huidige heffingen.
| verbruik m3 aardgas | huidige heffingenREB ODE BTW | kosten huidige heffingen bij verbruik m3 aardgas | m3 aardgas staffel | voorgestelde heffingen bij staffel | kosten heffingen bij staffel m3 aardgas | verschil kosten huidige heffingen en voorgestelde staffelprijs |
| 300 | € 0,54 | € 162,00 | 300 | € 0,03 | € 9,00 | 153 |
| 600 | € 0,54 | € 324,00 | 600 | € 0,06 | € 36,00 | 288 |
| 900 | € 0,54 | € 486,00 | 900 | € 0,09 | € 81,00 | 405 |
| 1200 | € 0,54 | € 648,00 | 1200 | € 0,12 | € 144,00 | 504 |
| 1500 | € 0,54 | € 810,00 | 1500 | € 0,15 | € 225,00 | 585 |
| 1800 | € 0,54 | € 972,00 | 1800 | € 0,18 | € 324,00 | 648 |
| 2100 | € 0,54 | € 1.134,00 | 2100 | € 0,21 | € 441,00 | 693 |
| 2400 | € 0,54 | € 1.296,00 | 2400 | € 0,24 | € 576,00 | 720 |
| 2700 | € 0,54 | € 1.458,00 | 2700 | € 0,27 | € 729,00 | 729 |
| 3000 | € 0,54 | € 1.620,00 | 3000 | € 0,30 | € 900,00 | 720 |
| 3300 | € 0,54 | € 1.782,00 | 3300 | € 0,33 | € 1.089,00 | 693 |
| 3600 | € 0,54 | € 1.944,00 | 3600 | € 0,36 | € 1.296,00 | 648 |
| 3900 | € 0,54 | € 2.106,00 | 3900 | € 0,39 | € 1.521,00 | 585 |
| 4200 | € 0,54 | € 2.268,00 | 4200 | € 0,42 | € 1.764,00 | 504 |
| 4500 | € 0,54 | € 2.430,00 | 4500 | € 0,45 | € 2.025,00 | 405 |
| 4800 | € 0,54 | € 2.592,00 | 4800 | € 0,48 | € 2.304,00 | 288 |
| 5000 | € 0,54 | € 2.700,00 | 5000 | € 0,50 | € 2.500,00 | 200 |
| 5500 | € 0,54 | € 2.970,00 | 5500 | € 0,53 | € 2.915,00 | 55 |
| 6000 | € 0,54 | € 3.240,00 | 6000 | € 0,56 | € 3.360,00 | -120 |
| 6500 | € 0,54 | € 3.510,00 | 6500 | € 0,59 | € 3.835,00 | -325 |
| 7000 | € 0,54 | € 3.780,00 | 7000 | € 0,62 | € 4.340,00 | -560 |
| 7500 | € 0,54 | € 4.050,00 | 7500 | € 0,65 | € 4.875,00 | -825 |
| 8000 | € 0,54 | € 4.320,00 | 8000 | € 0,68 | € 5.440,00 | -1120 |
| 8500 | € 0,54 | € 4.590,00 | 8500 | € 0,71 | € 6.035,00 | -1445 |
| 9000 | € 0,54 | € 4.860,00 | 9000 | € 0,74 | € 6.660,00 | -1800 |
| 9500 | € 0,54 | € 5.130,00 | 9500 | € 0,77 | € 7.315,00 | -2185 |
| 10.000 | € 0,54 | € 5.400,00 | 10.000 | € 0,80 | € 8.000,00 | -2600 |
Ook grotere verbruikers moeten met onmiddellijke ingang een realistische bijdrage leveren en daarom moet zowel het aantal staffels voor de REB en ODE als de hoogte van de heffingen toenemen. Vanaf 5.000 tot 10.000 m3 kan de staffelprijs met stappen van 1.000 m3 stijgen. Vanaf 10.000 tot 200.000 m3 neemt de staffelprijs per 10.000 m3 toe en vanaf 200.000 tot 1.000.000 m3 kan dat met 100.000 m3 oplopen. Daarna loopt de staffel en prijs per 1.000.000 m3 op. Met bedrijven die meer dan 10.000.000 m3 verbruiken zou de overheid een overeenkomst moeten sluiten, waarin te behalen besparingsdoelen en de deadlines daarvoor zijn vastgelegd.
Ondanks het feit dat de huidige ODE en REB-heffingen voor grootverbruikers nu al vele jaren veel te laag zijn, is het desondanks – uit macro-economische overwegingen – redelijk om de invoering en stijging van de staffelprijzen geleidelijk te laten verlopen en het beoogde eindtarief voor de komende jaren tijdig te publiceren. Op die manier krijgen ondernemingen bij investeringsbeslissingen een beter zicht op de te verwachten effecten.
Sustainable Energy Solutions 